Tugasna : Pek catet kuhidep dina buku tulis terus rangkum anu kira-kirana penting.
Materi 1 : Paguneman
Paguneman téh geus jadi bagian tina kahirupan urang sapopoé. Di mana waé asal amprok
jeung nu wawuh sok terus ngobrol, komo jeung sobat nu
geus
heubeul teu panggih mah kadang terus uplek. Tah, ngobrol téh paguneman lisan,
sakapeung teu ngaleunjeur, tampolana téma obrolan téh sok uclag-aclog tara
jejem dina hiji téma. Béda deui jeung paguneman dina tulisan, boh basana boh
kalimah-kalimahna, sok museur kana hiji téma. Dina pangajaran kahiji ayeuna
diwanohkeun rupa-rupa paguneman, saperti paguneman sapopoé, paguneman dina
naskah drama, paguneman dina diskusi, jeung saterusna, kaasup sagala rupa nu
aya patalina jeung éta paguneman.
A. Maca
Jero Haté
Hég baca sing gemet!
Indung jeung Anak
“Mah,
aya nu badé ditaroskeun,” ceuk Atia.
“Naroskeun naon? Ké, Mamahna capé kénéh,” jawab indungna.
Geus biasa, lamun tas nyanyabaan, Atia mah sok tetelepék ngeunaan naon-naon anu
katénjo atawa nu kaalaman, boh di perjalanan boh di tempat nu dituju. Harita
ogé kakara jol pisan tas piknik ti Maribaya.
“Sok, badé naroskeun naon? Mani bangun daria,” ceuk
indungna deui, bari neuteup… bréh budak téh mani ngembang céngék.
“Kieu, Mah... , naon margina ari naék mobil sok istri
heula, ari lungsur sok pameget heula. Geuning tadi ogé, basa naék angkot, Bapa
mah ti pengker naékna...lungsurna mah ti payun,” pokna.
“Tah, éta téh salasahiji tatakrama
dina naék jeung turun tina mobil.”
“Naon
ari tatakrama téh, Mah?” Atia nanya deui.
“Tétéh terang! Tatakrama téh
aturan sopan santun téa, nya?” omong lanceukna, haget mangjawabkeun.
“Leres. Sakumaha ceuk Si Tétéh,
tatakrama téh mangrupa aturan sopan santun dina hirup kumbuh sapopoé. Tatakrama
téh jembar pisan. Lain ngan dina naék-turun mobil baé, dina nyarita, waktu
nyémah, dina maké papakéan, waktu dahar, anggah-ungguh awak, ngaliwat ka
hareupeun jalma...,” ceuk indungna, ngécéskeun.
“Dina
waktos natamu atawa nyémah kumaha, Mah?”
“Tatakrama dina natamu di
antarana, ngucapkeun salam, punten, atawa ngetrok panto tilu kali.”
“Ari dina dangdosan?” ceuk Atia,
bangun beuki panasaran.
“Sarua, aya tatakramana. Nya di
antarana, papakéan anu dipaké ku urang téh kudu diluyukeun kana waktu jeung
situasina.”
“Mah,
ari hubungan tatakrama sareng atikan moral... kumaha?” lanceukna milu nanya.
“Ari kitu?” malik nanya, giliran indungna ngembang kadu.
Dina haté indungna aya rasa reueus duméh si Tétéh, lanceukna Atia nu kakara
kelas tujuh SMP ngajukeun pananya anu kaitung alus jeung munel saperti kitu.
“Wiréhna Bapa Guru di sakola kantos nyabit-nyabit sual
éta,” jawabna.
“Hubungan tatakrama jeung atikan moral téh pohara raketna.
Malah bisa disebutkeun tatakrama téh bagian tina atikan moral! Kapan nu disebut
moral téh nyaéta ahlak, ajaran ngeunaan laku lampah hadé jeung goréng,” ceuk
indungna, “Tos heula, nya...Mamah badé salat asar heula.”.
B. Medar
Paguneman
Wacana “Indung jeung Anak” di
luhur téh mangrupa paguneman (dialog) antara Atia, lanceukna (Tétéh), jeung
indungna. Ari nu jadi bahan gunemanana nyaéta ngeunaan tatakrama dina kahirupan
sapopoé nu kapanggih waktu piknik ka Maribaya. Lamun seug dibaca kalawan
lentong anu merenah, karasa ayana suasana loma tapi santun. Dina paguneman,
lentong (luhur handapna sora) jadi karasa pentingna, malah bagian tina
tatakrama ogé.
Salian ti lentong, dina paguneman
kudu diperhatikeun ogé tatakrama basana nu ngawengku basa lemes jeung basa
loma. Basa atawa kekecapan nu dipaké dina wacana di luhur sagemblengna ngagunakeun
basa lemes. Naha kudu salilana dina guneman atawa obrolan ngagunakeun basa
lemes? Ah nya henteu, gumantung jeung saha urang ngobrolna. Ari ngobrol jeung
babaturan nu geus dalit mah meunang maké basa loma saperti indit, saré, dahar
ogé. Dina harti, sok sanajan tatakrama basa téh tujuanana pikeun silihajénan,
lain hartina maké basa loma teu ngajénan. Salian
ti kudu merhatikeun lentong jeung tatakrama basa (undak-usuk basa), dina paguneman
ogé kudu dibarengan ku rengkuh jeung pasemon anu merenah. Ieu ogé diluyukeun
kana waktu jeung situasina. Cindekna, jeung saha urang ngobrol (babaturan,
sahandapeun, atawa saluhureun) kaasup dina situasi kumaha-kumahana kudu
diluyukeun kana rengkuh katut pasemon anu merenah. Situasi urang keur ambek
tangtu boh basa boh rengkuhna bakal béda upama dibandingkeun jeung situasi
séjén, upamana waé dina diskusi.
Ngajawab
pananya.
1.
Nanyakeun
naon Atia ka indungna téh?
2.
Ari
nu dipikareueus ku indungna saha?
3.
Saha
waé anu kalibet dina éta paguneman?
4.
Naon
nu jadi téma dina éta paguneman téh?
5.
Tatakrama
téh jembar. Cik terangkeun!
6.
Ari
tatakrama dina nyarita kudu kumaha?
7.
Naon
sababna tatakrama diperlukeun dina kahirupan?
8.
Cik
kumaha kira-kirana lamun jalma teu boga tatakrama?
C.
Metakeun Paguneman
Ieu
aya paguneman tina drama Juag Toéd
beunang Yoséph Iskandar. Perhatikeun cara nulisna, terus banding-keun jeung
cara nulis dina wangun lancaran tadi di luhur.
Hég
petakeun ku genepan (Opang, Lurah Kongsi, Demang, Patinggi, Panjak, Nyi
Ronggéng) bari dibaca naskahna. Lentong nyaritana sing merenah luyu jeung
watek/karakter palaku anu kagambar ku urang dina paguneman. Bagilir baé di
hareupeun kelas! Kadé, ungkara nu aya di jero kurung mah ulah dilisankeun, da
éta mah pituduh keur sutradara jeung pamaén.
D. Paguneman dina Diskusi
Paguneman
lisan dina diskusi mah béda jeung paguneman dina obrolan biasa, najan kedal
lisan tapi leuwih ngaleunjeur lantaran kaiket ku hiji téma. Atuh dina prungna
gunemcatur antara pangjejer (narasumber) jeung pamilon (peserta diskusi) aya nu
ngatur ku panumbu catur (moderator). Upama urang nyarita méngpar tina téma,
geus tangtu bakal dieureunkeun ku panumbu catur . Ieu di handap contona, hég
titénan.
Jika sudah dicatat kemudian dipotokan, lalu kirim ke Link dibawah ini!
Komentar
Posting Komentar